Leidraad Arbeidsparticipatie
Scan Werkvermogen Werkzoekenden

Doelen Scan Werkvermogen Werkzoekenden

De Scan Werkvermogen Werkzoekenden (SWW) heeft de volgende doelen:

• De scan geeft werkzoekenden een beeld van hun actuele individuele situatie. Ook geeft de scan werkzoekenden inzicht in de factoren die het passeren van de drempel naar de arbeidsmarkt kunnen belemmeren of kunnen bevorderen.

• De scan geeft richting aan het zoekgedrag van werkzoekenden (met prioritering) en de effectiviteit van het zoekgedrag naar betaalde arbeid.

• De scan stimuleert de individuele verantwoordelijkheid van werkzoekenden.

• De scan zet aan tot het zelfstandig, of met ondersteuning, opvolgen van geformuleerde acties.

• De scan heeft de potentie om de kwaliteit en effectiviteit van de dienstverlening van de professionals die de scan toepassen te vergroten.

Basis

De Scan Werkvermogen Werkzoekenden vormt een belangrijke basis voor het op een methodische en gevalideerde manier in kaart brengen van de situatie en mogelijkheden van de cliënt in relatie tot arbeidsparticipatie. Het totale model achter de Scan Werkvermogen Werkzoekenden ziet er als volgt uit:

Basismodel Scan Werkvermogen Werkzoekenden (werkvermogen en werkzoekgedrag)

Opbouw

De vragenlijst van de Scan Werkvermogen Werkzoekenden bestaat grofweg uit drie onderdelen:

• Persoonskenmerken: hierin worden standaardgegevens gevraagd van de cliënt. Ook wordt gevraagd naar zijn arbeidsverleden.

• Werkvermogen: met deze vragen scoren cliënten hun eigen beleving van het werkvermogen op dit moment.

• Werkzoekgedrag en de manier van werk zoeken: deze vragen geven inzicht in de werkzoekintenties en het feitelijke zoekgedrag in de afgelopen periode.

Arbeidsparticipatiegesprek SWW

De drie onderdelen van de Scanvragenlijst leveren samen de input op voor het arbeidsparticipatiegesprek. De arbeidsdeskundige (of een andere gekwalificeerde professional) kan tijdens het gesprek ingaan op door de werkzoekende beleefde bevorderende en belemmerende factoren bij het vinden van werk en de mogelijke oorzaken van een slecht/matig werkvermogen. Deze werkwijze is te gebruiken bij alle werkzoekenden in Nederland – met of zonder ervaren gezondheidsproblemen – die de taal voldoende beheersen en over voldoende zelfstandigheid beschikken.

Centrale begrippen van de SWW

De centrale begrippen uit de Scan Werkvermogen Werkzoekenden zijn samengevat:

• Werkvermogen.

• Werkzoekgedrag.

• Manier van werk zoeken (werkzoekgedrag).

De signaalgebieden voor werkvermogen

De Scan Werkvermogen Werkzoekenden verstaat onder werkvermogen meer dan de mate waarin een werknemer zowel fysiek als mentaal in staat is om passend werk uit te voeren. Werkvermogen wordt dan ook breder geïnventariseerd dan vraag 8 van de Work Ability Index (WAI).^{1 2}De WAI geeft namelijk niet aan wat de oorzaken zijn van een matig of slecht werkvermogen. Daarom bevat de Scan Werkvermogen Werkzoekenden signaalgebieden. Deze signaalgebieden meten de beleving van de cliënt en de mate waarin hij zichzelf zowel fysiek als mentaal in staat acht om passend werk uit te voeren. De signaalgebieden die belangrijk zijn voor werkvermogen zijn (zie ook de figuur Basismodel Scan Werkvermogen Werkzoekenden (werkvermogen en werkzoekgedrag):

• zelfredzaamheid (4);

• gezondheid (5);

• vaardigheden/leerhouding (6);

• thuissituatie (7);

• leefstijl (8).

Deze signaalgebieden worden met de Scan Werkvermogen Werkzoekenden via de eigen beleving van de cliënt als volgt in kaart gebracht:

Zelfredzaamheid (vraag 43-44)

Zelfredzaamheid is van invloed op het vinden en behouden van werk. Een hoge mate van zelfredzaamheid draagt bij aan het gevoel controle te hebben over het eigen leven.

Gezondheid (vraag 13-20)

Gezondheidsaandoeningen kunnen voor werkzoekenden een belemmering vormen bij het vinden en behouden van werk. De vragen geven inzicht in:

• algemeen ervaren gezondheid;

• lichamelijke gezondheid/fysiek functioneren;

• psychische gezondheid/mentale gezondheid.

Vaardigheden/leerhouding (vraag 33-39)

Voor het vinden van een betaalde baan is het belangrijk dat de werkzoekende inzicht heeft in zijn eigen capaciteiten en vaardigheden. Daarnaast kan de bereidheid tot het volgen van scholing, waarmee kennis en vaardigheden kunnen worden vergroot, eraan bijdragen dat iemand sneller werk vindt en behoudt.

Thuissituatie (vraag 10-12)

De privésituatie kan in de praktijk belemmeringen opleveren bij het vinden van werk. Ook bij het behouden van werk speelt dit een rol (combinatie werk-privé). De privésituatie wordt mede bepaald door de levensfase waarin iemand verkeert en de hierbij horende zorgtaken. De vragen geven inzicht in de eigen perceptie van belemmeringen in de privé-situatie om werk te vinden. Het gaat dan om:

• zorg voor kinderen, partner of familie;

• huisvesting;

• schulden.

Leefstijl (vraag 21-23)

Een ongezonde leefstijl verhoogt het risico op gezondheidsaandoeningen. Het zorgt voor een verminderd vermogen om werk te vinden en te houden. De vragen geven inzicht in de eigen perceptie van een gezonde leefstijl, de perceptie over de noodzaak om de leefstijl aan te passen en of de eigen leefstijl als probleem wordt ervaren om betaald werk te vinden.

Een gedetailleerder wetenschappelijke verantwoording voor de opbouw van de scan per signaalgebied wordt gegeven in AKC Onderzoekscahier 10.³

De signaalgebieden voor werkzoekgedrag

Onder werkzoekgedrag⁴ verstaan we de intentie tot het zoeken van werk en de kwaliteit van het zoekgedrag (zie ook: feitelijk werkzoekgedrag). Motivatie en attitude ten opzichte van werk worden gemeten door vragen die de determinanten van het ASE-model omvatten. Op die manier kan het (intentionele) werkzoekgedrag in beeld worden gebracht. De signaalgebieden die belangrijk zijn voor werkzoekgedrag (zie ook de figuur Basismodel Scan Werkvermogen Werkzoekenden) zijn:

• concessiebereidheid (1);

• persoonlijk netwerk (2);

• intentie, houding en gedrag (3);

• zelfwaardering en zelfredzaamheid (4);

• gezondheid (5).

Deze signaalgebieden worden ook in kaart gebracht via de eigen beleving van de cliënt, met de Scan Werkvermogen Werkzoekenden.

Concessiebereidheid (vraag 53-56)

De bereidheid om concessies te doen is een bevorderende factor voor het vinden van een baan. Het gaat hierbij om concessies op het gebied van de hoogte van het loon, de inhoud en de kwaliteit van het werk, de werkzekerheid en de gewenste omvang van het contract.

Persoonlijk netwerk (vraag 30-32)

De mate van informele of formele participatie is van invloed op het welbevinden van de cliënt. De sterkte van het sociale netwerk heeft ook invloed op de kans op het vinden van werk.

Intentie, houding en gedrag (vraag 45-52)

• Intentie is iemands bewuste plan om te gaan zoeken naar werk. De intentie wordt beïnvloed door:

• attitude (verwachte voor- en nadelen van werk zoeken en werken);

• subjectieve norm (ervaren sociale druk);

• eigen effectiviteit (vertrouwen in de eigen capaciteiten om werk te zoeken en te werken).

• Iemands intentie is een belangrijke voorspeller voor daadwerkelijk gedrag.

Zelfwaardering en zelfredzaamheid (vraag 40-44)

Zelfredzaamheid is van invloed op het vinden en behouden van werk. Een hoge mate van zelfredzaamheid draagt bij aan het algemeen functioneren. Het gevoel van controle over het eigen leven bepaalt mede het werkzoekgedrag van een cliënt.

Gezondheid (vraag 13-20)

Gezondheidsaandoeningen kunnen voor werkzoekenden een belemmering vormen bij vinden en behouden van werk. De vragen geven inzicht in:

• algemeen ervaren gezondheid;

• lichamelijke gezondheid/fysiek functioneren;

• psychische gezondheid/mentale gezondheid.

Feitelijk werkzoekgedrag

In de figuur Basismodel Scan Werkvermogen Werkzoekenden (werkvermogen en werkzoekgedrag is ook het feitelijk verrichtte werkzoekgedrag (9) toegevoegd als ijkpunt van wat de cliënt al aan zoekgedrag vertoont en wat er nog aan valt toe te voegen. Dit signaalgebied wordt ook in kaart gebracht met de Scan Werkvermogen Werkzoekenden (vraag 24- 29), via de eigen rapportage van de cliënt over zijn werkelijk uitgevoerde zoekactiviteiten.

Denken vanuit mogelijkheden op basis van de van de cliëntbeleving (SWW-resultaten)

Met behulp van de vragenlijst van de Scan Werkvermogen Werkzoekenden wordt dus de beleving van de cliënt in kaart gebracht. In het geautomatiseerde resultatenverslag wordt op basis van de antwoorden per signaalgebied een waarde toegekend in termen van een versterkend, neutraal en belemmerend aspect voor arbeidsparticipatie. Dat wordt in het resultatenverslag gecodeerd met groene, witte en rode vlaggetjes. Daarmee ontstaat voor de arbeidsdeskundige de mogelijkheid om vanuit de bevorderende factoren op een motiverende manier het gesprek met de cliënt aan te gaan. Bovendien biedt dit ook een gedegen voorbereiding op het gesprek met de cliënt en een waardevolle stap voor het opstellen van de gespreksagenda die aansluit bij de beleving van de cliënt en zo de kans op eigen regie vergroot.

Scan Werkvermogen Werkzoekenden in relatie tot de ICF

De signaalgebieden en -vragen van de Scan Werkvermogen Werkzoekenden omvatten veel elementen die te verbinden zijn met de persoonlijke en externe factoren van de ICF. De vragen over gezondheid (5) geven bijvoorbeeld inzicht in de algemeen ervaren gezondheid (fysiek en mentaal). In de ICF gaat het hierbij om de termen ‘persoonlijke factoren, niet-arbeidsgerelateerd en arbeidsgerelateerd’. Een ander voorbeeld is de thuissituatie (7), een ‘externe factor, niet-arbeidsgerelateerd’ in ICF-termen. Een derde voorbeeld is de leefstijl (8), een ‘persoonlijke factor, niet-arbeidsgerelateerd’ in ICF-termen.

Indeling

De arbeidsdeskundige kan de resultaten van de Scan Werkvermogen Werkzoekenden als volgt ordenen:

Deze indeling laat op een overzichtelijke manier zien op welk terrein de interventies zich zouden kunnen richten. Vaak zal het om meerdere terreinen gaan. Door een kosten-batenanalyse te maken, kunnen er vaak scherpere keuzes worden voorgesteld en adviezen worden gegeven met een duidelijke afweging.