Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC)
De validiteit – meet het instrument wat het beoogt te meten? – van de originele vragenlijst is door Deense onderzoekers onderzocht onder 4.340 Deense werknemers in 14 beroepsgroepen[7]. Daaruit bleek dat de gemeten variatie in het psychosociale werkklimaat overeenkomt met de werkkenmerken van de verschillende beroepsgroepen. Dit betekent dat de vragenlijst een valide instrument is voor het meten van de psychosociale arbeidsbelasting.
Binnen het huidige project is als check op de vertaalde versie de face-validity – meet het instrument wat het beoogt te meten volgens experts? – en de toepasbaarheid onderzocht. De vertaalde versie is voorgelegd aan twee arbeidsdeskundigen en een expertcommissie, bestaande uit een arbeids- en organisatiepsycholoog (A&O-psycholoog), een verzekeringsarts, een hoogleraar A&O-psychologie en een Lector Arbeidsdeskundigheid.
De arbeidsdeskundigen waren positief over de validiteit van de vragenlijst. De vragenlijst lijkt te meten wat het beoogt. Ook gaven de arbeidsdeskundigen aan dat de lijst zeer volledig is. Daarnaast vonden zij de deelonderwerpen valide. Op het oog werd de validiteit van de DPQ-NL goed bevonden. De arbeidsdeskundigen gaven aan dat de formuleringen van de vragen mogelijk niet geschikt zijn voor alle verschillende werksettingen. Eén onderwerp werd expliciet gemist: werkdruk door veel flexwerkende collega’s in een oververhitte arbeidsmarkt met daardoor tekorten en veel wisselingen van personeel. Dit onderwerp is deels verweven in de domeinen Werkeisen, Relaties collega’s/management en Beleving van de werksituatie. Om de vragenlijst vergelijkbaar te houden met de Deense versie is besloten geen aanpassingen door te voeren in de Nederlandse vragenlijst.
De experts gaven aan dat de DPQ-NL van toegevoegde waarde is in het handelen van arbeidsdeskundigen. Het lijkt een geschikt instrument om in een gesprek vast te stellen of er sprake is van te hoge psychosociale arbeidsbelasting. De DPQ-NL lijkt ook geschikt als instrument voor risico-inventarisatie. De experts vonden de vragenlijst moeilijk in te vullen door mensen die minder geschoold of laaggeletterd zijn. Zij waren kritisch over de formulering van een aantal items (o.a. gebruik van dubbele ontkenning en inconsistent toegepast gebruik van tijd) en gaven suggesties voor verbetering. Ook werden er suggesties gedaan om begrippen anders te benoemen en sommige begrippen nader toe te lichten, bijvoorbeeld de term ‘arbeidsomstandigheden’. De meeste experts gaven aan geen items te missen; zij vonden dat de DPQ-NL goed aansluit bij de huidige werkcontext. Een enkele expert vond dat begrippen als werkdruk, gezondheid, vitaliteit en kennis en kunde ontbreken in de DPQ-NL. Op basis van opmerkingen in deze fase van het vertaalproces zijn enkele formuleringen aangepast en is een vertaalslag naar begrijpelijk Nederlands gemaakt. Voor dit laatste is een professioneel bureau ingeschakeld om op taalniveau B2 te komen.
De officiële Nederlandse versie van de vragenlijst (DPQ-NL) is te vinden in bijlage 2. In de handleiding van de ‘tool arbeidsdeskundige beoordeling psychosociale arbeidsbelasting’ is een versie opgenomen waarbij de items zijn gerangschikt volgens de vijf DPQ-domeinen met de bijbehorende dimensies, zodat duidelijk wordt welke vragen bij de domeinen en dimensies horen. Deze versie dient echter alleen gebruikt te worden bij de interpretatie van de spinnenwebben. Bij afname in de praktijk of voor wetenschappelijk onderzoek dient de officiële DPQ-NL gebruikt te worden, te vinden in bijlage 2. Voor de Nederlandse context wordt op dit moment de validiteit van de DPQ-NL onderzocht bij 1.500 werknemers.