Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC)
Arbeidsdeskundigen hebben vanuit verschillende rollen bijgedragen aan de duurzaamheid van plaatsingen. Naast de rol van beoordelaar en adviseur is ook de rol van coach door sommige arbeidsdeskundigen gehanteerd in het contact met werkgevers en werknemers.
Figuur 6.1 | Verschillende rollen van arbeidsdeskundigen
6.3.1 Beoordelende rol
Een van de belangrijkste bevorderende factoren voor een duurzame arbeidsplaatsing is passend werk. Het beoordelen en adviseren over een passende functie voor werknemers met arbeidsbeperkingen behoort tot de kernexpertise van de arbeidsdeskundige. Arbeidsdeskundigen kunnen de werkgever ondersteunen door te kijken of de taken van de werknemer voldoende aansluiten bij diens mogelijkheden en wensen.
In ons onderzoek zien we dat arbeidsdeskundigen op verschillende manieren naar passend werk kijken. Een deel van de arbeidsdeskundigen heeft het met name over wat werknemers aankunnen qua belasting en welke werkzaamheden hierbij passen. Het overgrote deel van de arbeidsdeskundigen benadrukt het belang om bij het beoordelen van passend werk ook naar de sociale aspecten te kijken. Zij kijken niet alleen naar de belastbaarheid van de werknemer, maar ook naar diens motivatie en de match met het team. Ook bijna alle werkgevers benadrukken dat de passendheid van de werknemer binnen het bedrijf van groot belang is en bijdraagt aan de continuering van het dienstverband van de geplaatste werknemers.
Het beoordelen van passend werk vraagt volgens een groot deel van de arbeidsdeskundigen creativiteit en niet zwart-witdenken. Een voorbeeld hiervan is een arbeidsdeskundige die betrokken is bij de plaatsing van een werknemer die op papier zes uur kan werken, maar in de praktijk af en toe zeven uur werkt. Door samen met de werknemer te kijken of hij een andere dag minder kan werken, blijft de werknemer goed inzetbaar en kan het werk als passend worden gezien, terwijl het op papier mogelijk als niet-passend wordt gezien. Bij het organiseren van passend werk spelen in de praktijk dus verschillende overwegingen een rol. Om deze rol goed uit te voeren is het van belang dat een arbeidsdeskundige aan het begin van de plaatsing betrokken is om vroegtijdig te signaleren of de werkplek passend is. Ook kan een tijdige herbeoordeling mogelijk uitval voorkomen als de plaatsing moeizaam loopt.
6.3.2 Adviserende rol
Daarnaast heeft de arbeidsdeskundige een adviserende rol bij het bevorderen van duurzaam werk. Volgens het merendeel van de arbeidsdeskundigen is hun meerwaarde aan het begin van de plaatsing het grootst, omdat ze dan tijdig hun beoordeling over passend werk om kunnen zetten in advies om de duurzaamheid van de plaatsing te garanderen. In een van de cases adviseerde de arbeidsdeskundige bijvoorbeeld om het takenpakket goed te structureren en bijkomende taken via één collega te laten lopen, zodat de werknemer niet volledig op zichzelf is aangewezen bij het stellen van prioriteiten en het houden van overzicht. Wanneer aan het begin is geïnvesteerd in een goede beoordeling en passend advies, vraagt de rest van de plaatsing volgens de meeste arbeidsdeskundigen vooral om monitoring.
Binnen de cases zien we dat het advies richting de werkgever over uiteenlopende zaken gaat. Bij meerdere plaatsingen wordt de arbeidsdeskundige expertise ingezet bij advies over het aanvragen van financiële stimuleringsmaatregelen of de toepassing hiervan. Zo dacht de arbeidsdeskundige in een van de cases met de werkgever mee over het loslaten van de loondispensatie. Dit droeg bij aan het vertrouwen van de werkgever om dit daadwerkelijk te doen. Arbeidsdeskundigen in het onderzoek hebben ook advies gegeven over het aanvragen van loonkostensubsidie, het structureren van het werk of de inzet van meer begeleiding. Zo constateerde een arbeidsdeskundige in een van de cases dat er te weinig ondersteuning was voor de werknemer, waardoor hij de werkgever adviseerde om een jobcoach in te zetten. Advies vanuit de arbeidsdeskundige richting de werknemer gaat in meerdere cases ook om hulp in de privésituatie, buiten de werksfeer. Een voorbeeld hierbij is dat een arbeidsdeskundige de werknemer adviseert om naar de huisarts te gaan in verband met posttraumatische stressklachten. Ook vervult de arbeidsdeskundige een rol richting werknemers door te adviseren over praktische zaken, zoals het aanvragen van hulpmiddelen. Het advies van de arbeidsdeskundige in een van de cases om een schrijftolk aan te vragen zorgde ervoor dat een werknemer met gehoorproblemen toch bij grote overleggen aanwezig kan zijn. Door de werkgever en werknemer te adviseren, draagt de arbeidsdeskundige bij aan het vergroten van de werkgevers- en werknemersvaardigheden. Dit zijn bevorderende factoren bij duurzame arbeidsplaatsingen.
6.3.3 Coachende rol
Het coachen van werkgevers en werknemers is een rol van de arbeidsdeskundige die we binnen dit onderzoek minder zien dan de andere twee rollen. Dit lijkt samen te hangen met de opdracht die de arbeidsdeskundigen in het onderzoek hadden, namelijk monitoring en advisering indien nodig. In cases waar geen jobcoach of andere vorm van begeleiding aanwezig is, zien we dat de arbeidsdeskundigen eerder een ondersteunende rol op zich nemen. Het aanvragen van een jobcoach bij de gemeente is hier een voorbeeld van. Ook is de arbeidsdeskundige in een van de cases met de werkgever en werknemer in gesprek gegaan over de verslaving van de werknemer, omdat die zijn functioneren in de weg staat. Arbeidsdeskundigen zelf noemen het coachen van werkgevers en werknemers als belangrijke rol om bij te dragen aan het verduurzamen van arbeidsplaatsingen. Zo noemen een aantal arbeidsdeskundigen dat zij werknemers kunnen coachen en stimuleren om zelf regie en initiatief te nemen in het werk. Dit is volgens hen van belang omdat een deel van de werknemers met een arbeidsbeperking te snel ontzien wordt door hun netwerk, wat hun ontwikkeling in de weg staat. Bij werkgevers gaat het onder andere over het coachen in gespreksvaardigheden om over de beperking van de werknemers te praten en over coaching bij het creëren van een veilige en inclusieve werksfeer.